Semantic MediaWiki - Vikipedi İçeriğe atla

Semantic MediaWiki

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Semantic MediaWiki
Geliştirici(ler)çeşitli
Güncel sürüm1.8.0 / 02.12.2012
Programlama diliPHP
PlatformPlatform Bağımsız
TürMediaWiki geliştirmesi
LisansGPL
Resmî sitesiSemantic MediaWiki
Kod deposu
Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Semantic MediaWiki (SMW), MediaWiki'ye yapılan ve wiki sayfalarındaki anlamsal veriyi etiketlemeye yarayan bir geliştirmedir. Bu sayede bir wiki, anlamsal wiki şeklini almaktadır. Bu şekilde etiketlenmiş veriler, anlamsal aramalarda, ilgili sayfaların birleştirilmesinde, harita benzeri formatlarda, takvim benzeri yapılarda kullanılabilir ve RDF ve/veya CSV biçimlerinde dışa aktarılabilir.

Yazarlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bugün otuzun üzerinde geliştiricisi olan Semantic MediaWiki, ilk olarak Markus Krötzsch, Denny Vrandečić ve Max Völkel tarafından 2005 yılında yayınlanmıştır. Krötzsch ve Vrandečić, halen birincil geliştirici sıfatını taşımaktadır. Geliştirme, Karlsruhe Üniversitesi'ne bağlı AIFB Enstitüsü tarafından Avrupa Birliği destekli bir araştırma projesi olarak sürdürülmektedir.

Temel söz dizimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

SMW içindeki her etiketleme, sayfayı "özne,yüklem,nesne" şeklinde üçlemeler kullanarak başka bir sayfa ya da bir tür veri değeri olan başka verilerle bağlayan bir "özellik"tir (property).

Örneğin Almanya hakkındaki sayfayı düşündüğümüzde, burada bulunan bilgi, başkentin Berlin olduğunu içerecektir. Yani "Almanya" sayfasındaki "Almanya'nın başkenti Berlin'dir" anlamını taşıyan söz dizimi şu şukilde olacaktır: 

 ... [[Has capital::Berlin]] ...

Bu örneği incelersek, üçleme şu şekilde olacaktır: Germany—has capital--> Berlin (Özne—yüklem--> nesne).

Bu yolla, Almanya'nın nüfusu da belirtilebilir. "Almanya'nın nüfusu 82,060,000'dur" anlamına gelen söz dizimi şu şekilde olacaktır: 

 ... [[Has population::82,060,000]] ...

SMW'nin sorgulama araçları 8 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kullanılarak, nüfusu belli bir sınırın üzerinde olan(mesela 50 milyon) tüm ülkeleri ve başkentlerini listeleyen bir sayfa yaratılabilir. Bu sayfada Almanya ve buan bağlı olarak başkent Berlin yer alacaktır.

Kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Semantic MediaWiki, sayısı bilinmeyen gizlilere ek olarak tüm dünyada bilinen 200'ün üzerinde açık wikide kullanılmaktadır.[1][2] Kaydadeğer açık wikilere örnek olarak Metacafe wiki, SNPedia, Metavid, MetaBase, Math Images Project, Amerikan Enerji Bakanlığı'nın Açık Enerji Bilgisi 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'si,[3] Sunlight Foundation'ın OpenCongress wikisi 30 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Break.com'un Chickipedia'sı verilebilir.[4][5]

Bunun yanı sıra, kendi içinde SMW'yi kullanan organizasyonlara örnek olarak Pfizer,[6] Harvard Pilgrim Sağlık Merhezi,[7] Johnson & Johnson,[8] Pasifik Kuzeybatı Ulusal Laboratuvarı,[9] Metropolitan Sanat Müzesi[10] ve Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı[11] verilebilir.

SMW, son yıllarda özellikle sağlık alanında ortak olarak oluşturulan biomedikal ontoloji ve terminolojiler sayesinde çok büyük aşama kaydetmiştir[12](Örnekler: Mayo Kliniği, Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü, Dünya Sağlık Örgütü ve Stanford Üniversitesitarafından ortak geliştirilen LexWiki, Neurolex ve 3M Sağlık Bilgi Sistemleri tarafından yönetilen Concept Hub 11 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. wiki).

Ayrıca Semantic MediaWiki, en az iki adet wiki farm Web sitesi tarafından desteklenmektedir: Referata tarafından öntanımlı olarak[13] ve kullanıcı isteği üzerine Wikia.

Vikipedi'de kullanılması önerisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademik Topluluk'un kimi üyleri, SMW'nin ortaya çıktığı ilk andan beri SMW'nin Vikipedi'de kullanılması fikrini savunmaktadır.[14] 2006 yılında Max Völkel et al. tarafından yayınlanan bir makalede Vikipedi hakkında "İçeriği makinalar tarafından neredeyse hiç anlaşılamıyor. İçeriği hakkındaki yapısal bilgi, örneğin konseptlerin kendi aralarındaki ilişkisi, ne formalize edilebilir, ne de otomatik olarak işlenebilir. Yani, nümerik verinin değeri sadece basit metin olarak bulunmaktadır ve bu yüzden de asıl anlamı işlenememektedir."[15]

2010 yılında Technology Review'da yayınlanan bir çevrimiçi makalede, Wikimedia Kurumu Direktör Yardımcısı Erik Möller, Wikimedia'nın da mantıksal yetileri Vikipedi'ye kazandırma niyeti olduğunu ancak Semantic MediaWiki'nin doğru karar olup olmadığı konusunda emin olmadıklarını, çünkü bunun Vikipedi'nin performansında olumsuz bir etki yaratıp yaratmayacağının bilinmediğini belirtti.[16]

Başka geliştirmeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Semantic MediaWiki tarafından sunulan veri yapılarını kullanan, MediaWiki tabanlı çeşitli geliştirmeler bulunmaktadır. En kayda değer olanları şunlardır:

  • Semantic Forms - Mantıksal veri kullanan sayfalar eklemek ve onları değiştirmek için kullanılan, kullanıcılar tarafından oluşturulan formlar oluşturmayı sağlar.
  • Halo - Grafiksel ve basit arayüzü ile mantıksal verinin oluşturulması, elde edilmesi, üzerinde gezilmesi ve düzenlenmesini mümkün kılar.
  • Semantic Drilldown - Bir wikideki mantıksal veriyi görüntülemek için bir tarayıcı sunar.
  • Semantic Result Formats - Mantıksal veriyi göstermek için grafikler, matematiksel fonksiyonlar, takvimler, gibi birçok araç sunar.
  • Semantic Maps - Çeşitli harita servislerini kullanarak mantıksal veriyi coğrafi olarak gösterir.

Topluluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

Semantic MEdiaWiki geliştiricileri ve kullanıcıları için en önemli resmi araç SMWCon14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. etkinliğidir. Bugüne kadar biri 2010 Mayıs'ında, Cambridge/Massachusetts'te,[17] diğeri de 2010 yılı Eylül ayında Amsterdam'da[18] olmak üzere iki adet SMWCon etkinliği düzenlendi. Amsterdam etkinliğinde yaklaşık 40 katılımcı vardı. Daha öncesinde ise SMW topluluğu için ilki 2008 yılı Kasım ayında Cambridge'deki kullanıcı toplantısı 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ikincisi 2009'un Mart ayında Stanford/Kaliforniya'da gerçekleşen ve daha az resmi olan toplantı 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve üçüncüsü de 2009 yılı Kasım ayında Karlsruhe/Almanya'da gerçekleşen SMW Kampı olmak üzere üç adet etkinlik gerçekleştirildi.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Atıflar
  1. ^ "SMW List". 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  2. ^ "SMW FAQ". 14 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  3. ^ DOE Launches New Website to Bring Energy Technology Information to the Public 22 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., press release, December 9, 2009
  4. ^ "Active sites list on Semantic MediaWiki Community Wiki". 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  5. ^ "Semantic MediaWiki testimonials page". 24 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  6. ^ "Bio-IT World 2009, Track 3". 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  7. ^ Wikify Your Metadata! Integrating Business Semantics, Metadata Discovery, and Knowledge Management 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., March 16, 2010, EnterpriseDataWorld Conference Schedule
  8. ^ knowIT, a semantic informatics knowledge management system, WikiSym 2009, Laurent Alquier, Keith McCormick and Ed Jaeger
  9. ^ Semantic MediaWiki Projects at the Pacific Northwest National Laboratory[ölü/kırık bağlantı]
  10. ^ Bringing the Semantic Web to Museums 30 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paul Miller, January 27, 2009
  11. ^ Flexible, purposive SMW use 25 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SMWCon Spring 2010, Clarence Dillon
  12. ^ Semantic Wikis: A Comprehensible Introduction with Examples from the Health Sciences 8 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Maged N. Kamel Boulos. Journal of Emerging Technologies in Web Intelligence, Vol. 1, No. 1, August 2009.
  13. ^ Get Your MediaWiki Hosting Here 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jennifer Zaino, SemanticWeb.com, December 1, 2008
  14. ^ Markus Krötzsch, Denny Vrandecic, Denny Vr, Max Völkel (2005), Wikipedia and the Semantic Web - The Missing Links, Proceedings of Wikimania 2005 
  15. ^ M Völkel, M Krötzsch, D Vrandecic (2006), Semantic MediaWiki, Proceedings of the 15th international conference on World Wide Web, ISBN 1-59593-323-9 
  16. ^ Wikipedia to Add Meaning to Its Pages 13 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tom Simonite, Technology Review, July 7, 2010
  17. ^ "Spring 2010 SMWCon homepage". 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
  18. ^ "Fall 2010 SMWCon homepage". 18 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010. 
Genel

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Semantic MediaWiki ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Semantic_MediaWiki&oldid=33117079" sayfasından alınmıştır