อักษรบาตัก
| ซูรัตบาตัก ᯘᯮᯒᯖ᯲ ᯅᯖᯂ᯲ | |
|---|---|
 "ซูรัตบาตัก" ในแบบโตบา | |
| ชนิด | |
ช่วงยุค | ประมาณ ค.ศ. 1300-ปัจจุบัน |
| ทิศทาง | ซ้ายไปขวา  |
| ภาษาพูด | กลุ่มภาษาบาตัก |
| อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | ต้นกำเนิดอักษรพราหมียังไม่เป็นที่กระจ่าง ตามสันนิษฐานต้นกำเนิดแอราเมอิก:
ชุดตัวอักษรไซนายดั้งเดิม |
ระบบพี่น้อง | ความสัมพันธ์ทางภาษาโดยตรงยังไม่ชัด ใช้สันนิษฐานจากต้นกำเนิดอักษรกวิทั่วไป: บาหลี ไบบายิน ชวา ลนตารา มากาซาร์ ซุนดาเก่า เรินจง เรอจัง |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Batk (365), Batak |
| ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Batak |
ช่วงยูนิโคด | U+1BC0-U+1BFF |
อักษรบาตัก (อังกฤษ: Batak script; มีชื่อในภาษาแม่ว่า ซูรัตบาตัก (surat Batak), surat na sampulu sia ("ตัวอักษร 19 ตัว") หรือ si-sia-sia) เป็นระบบการเขียนในอดีตของกลุ่มภาษาบาตักที่มีผู้พูดหลายล้านคนที่เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย ตัวอักษรอาจพัฒนามาจากอักษรกวิและอักษรปัลลวะ ซึ่งมีที่มาจากอักษรพราหมีในอินเดีย หรือจากข้อสันนิษฐานอักษรสุมาตราดั้งเดิมที่ได้รับอิทธิพลจากอักษรปัลลวะ[1]
การใช้
[แก้]อักษรบาตักถูกนำมาใช้ในภาษาต่าง ๆ ดังนี้
- ภาษากาโร บาตัก เป็นภาษาตระกูลออสตีนีเซียน มีผู้พูด 600,000 คน ในภาคกลางและภาคเหนือของเกาะสุมาตรา
- ภาษาโตบา บาตัก (Toba Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผู้พูด 2 ล้านคนทางเหนือของเกาะสุมาตรา
- ภาษาไดรี บาตัก (Dairi Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผู้พูด 1.2 ล้านคน ทางเหนือของเกาะสุมาตรา
- ภาษาซิมาลูงัน/ตีมูร์ (Simalungun/Timur syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซีย มีผู้พูด 800,000 คน ทางเหนือของสุมาตรา
- ภาษามันดาลิง บาตัก (Mandaling Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผุ้พูด 400,000 คน ทางเหนือของเกาะสุมาตรา
- บางโอกาสใช้เขียนภาษามลายูด้วย
ประวัติ
[แก้]ชาวบาตัดส่วนใหญ่ โดยเฉพาะชนชั้นปกครองสามารถใช้อักษรบาตักได้ ส่วนใหญ่ใช้เขียนคาถาอาคมและปฏิทิน หลังจากที่ชาวยุโรปมาถึงบาตัก เริ่มจากมิชชันนารีชาวเยอรมัน และชาวดัทช์ใน พ.ศ. 2421 ได้นำอักษรละตินมาใช้คู่กับอักษรบาตัก โดยใช้สอนในโรงเรียน และใช้ในเอกสารทางศาสนาคริสต์
จุดกำเนิด
[แก้]คาดว่าอักษรบาตักพัฒนามาจากอักษรปัลลวะและอักษรกวิโบราณ ที่เป็นลูกหลานของอักษรพราหมี
ลักษณะอักษร
[แก้]อักษรบาตักเขียนจากบนลงล่างและจากซ้ายไปขวา พยัญชนะมีพื้นเสียงเป็น /a/ และมีเครื่องหมายกำกับถ้าไม่มีเสียงสระ เสียงสระอื่น เสียงตัวสะกด เสียงตัวสะกด ŋ และ[x] แสดงด้วยเครื่องหมายบน ล่าง หรือหลังพยัญชนะ เช่น ba เขียนด้วยอักษร ba ตัวเดียว bi เขียนเป็น ba.i bang เขียนเป็น baŋ bing เขียนเป็น baŋ.i อักษรที่เป็นตัวสะกดจะมีเครื่องหมายต่อท้าย เช่น bam เขียนเป็น ba.ma.# bim เขียนเป็น ba.ma.i.# อักษรบาตักต่างจากอักษรในตระกูลอักษรพราหมีคือไม่มีการเชื่อมพยัญชนะเมื่อเขียนเป็นกลุ่ม
อักษร
[แก้]ตัวอักษรพื้นฐานมีชื่อว่า ซูรัต แต่ละพยัญชนะจะมีเสียงสระโดยธรรมชาติเป็น /a/ ตัวอักษรมีหลายแบบตามภูมิภาคและภาษา โดยรูปแบบหลัก ๆ คือ กาโร, มันไดลิง, ปักปัก/ไดรี, ซีมาลูงุน/ตีมูร์ และ โตบา:
| ซูรัต (อักษรพื้นฐาน) | |||||||||||||||||||||||
| สัทอักษรสากล | a | ha | ka | ba | pa | na | wa | ga | dʒa | da | ra | ma | ta | sa | ja | ŋa | la | ɲa | tʃa | nda | mba | i | u |
| ถอดเป็นอักษรละติน | a | ha | ka | ba | pa | na | wa | ga | ja | da | ra | ma | ta | sa | ya | nga | la | nya | ca | nda | mba | i | u |
| กาโร | 
|
|
|
|
|
 1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 5
|
|
| |||
| มันไดลิง |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 4
|
|
|
|
| ||||||||
| ปักปัก |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||||||||
| โตบา |
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|||||||||
| ซีมาลูงุน | 
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 6
| |||||||
รูปอื่น:
^1 
(ใช้ในแบบมันไดลิง)
^2 
^3 
^4 
^5 
^6 
เครื่องหมายสระ
[แก้]| ถอดเป็นอักษรละติน | เครื่องหมายอักษรบาตัก | ถอดเป็นอักษรละติน | เกาะอักษร/ka/ | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| กาโร | มันไดฯ | ไดรี | ซิมาฯ | โตบา | กาโร | มันไดฯ | ไดรี | ซิมาฯ | โตบา | ||
| -a | ka | 
|
|
|
|
| |||||
| -e |  
|
|
|
|
|
ke |  
|
|
|
|
|
| -i |  
|
|
|
|
|
ki |  
|
|
|
|
|
| -o | 
|
|
|
|
|
ko | 
|
|
|
|
|
| -ou | 
|
kou | 
|
||||||||
| -u |
|
|
|
|
|
ku |
|
|
|
|
|
| -ng | 
|
|
|
|
|
kang | 
|
|
|
|
|
| -h | 
|
|
|
kah | 
|
|
|
||||
| – | 
|
|
|
|
|
k | 
|
|
|
|
|
การเชื่อมต่อกับเครื่องหมายเสียงสระอู
[แก้]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ตมปี
[แก้]เครื่องหมายตมปีใช้เปลี่ยนเสียงของอักษรบางตัว
| ha | tompi | ka | sa | tompi | ca |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
เครื่องหมายสำหรับ Ng และ H
[แก้]เครื่องหมายสำหรับ Ng (
) และ H (
) ใช้เขียนเหนือเครื่องหมายแทนที่จะเขียนบนอักษรหลัก
ตัวอย่าง: 
ping, 
pong, 
peh, และ 
pih.
เครื่องหมายสำหรับพยางค์ปิด
[แก้]ในพยางค์ปิดเครื่องหมายสระเขียนไว้ท้ายสุด
| ta | vowel | pa | pangolat | syllable |
|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ยูนิโคด
[แก้]| บาตัก Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+1BCx | ᯀ | ᯁ | ᯂ | ᯃ | ᯄ | ᯅ | ᯆ | ᯇ | ᯈ | ᯉ | ᯊ | ᯋ | ᯌ | ᯍ | ᯎ | ᯏ |
| U+1BDx | ᯐ | ᯑ | ᯒ | ᯓ | ᯔ | ᯕ | ᯖ | ᯗ | ᯘ | ᯙ | ᯚ | ᯛ | ᯜ | ᯝ | ᯞ | ᯟ |
| U+1BEx | ᯠ | ᯡ | ᯢ | ᯣ | ᯤ | ᯥ | ᯦ | ᯧ | ᯨ | ᯩ | ᯪ | ᯫ | ᯬ | ᯭ | ᯮ | ᯯ |
| U+1BFx | ᯰ | ᯱ | ᯲ | ᯳ | ᯼ | ᯽ | ᯾ | ᯿ | ||||||||
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Uli Kozok. "Sejarah Aksara Batak". สืบค้นเมื่อ 17 May 2014.
ข้อมูล
[แก้]- Kozok, Uli (January 2009). Surat Batak: Sejarah Perkembangan Tulisan Batak : Berikut Pedoman Menulis Aksara Batak Dan Cap Si Singamangaraja XII (ภาษาอินโดนีเซีย). Jakarta: Gramedia. ISBN 978-979-9101-53-2.
- Everson, Michael; Kozok, Uli (7 October 2008), N3320R: Proposal for encoding the Batak script in the UCS (PDF)
- Kozok, Uli. "Kursus Kilat Aksara Batak (Quick Course in Batak Script)" (ภาษาอินโดนีเซีย). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 October 2002. สืบค้นเมื่อ 20 April 2011.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- Entry on Batak at Omniglot.com – A guide to writing systems
- Transtoba2 – Roman to Toba Batak script transliteration software by Uli Kozok and Leander Seige (GNU GPL)
- Uli Kozok's Batak Script website with free Batak fonts.
- https://symbl.cc/en/unicode/blocks/batak/
- Full Batak manuscript เก็บถาวร 2022-01-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at SOAS University of London.
