گوریلا
| گوریلا | |
| |
| دیس: | جنور |
| برادری: | کورڈیٹ |
| ٹولی: | ددپلانے |
| پتی: | آگو مانس |
| ٹبر: | بن مانس |
| ٹوکرہ: | گوریلا |
| |
| پھرن تھاں لال رنگ وچ | |
گوریلا آگو مانس دا اک ٹوکرہ نیں۔ ایہ زمین تے رہن والے تے پتے کھان والے بن مانس نیں جیہڑے وشکارلے افریقہ دے جنگلاں دے واسی نیں۔ ایناں دیاں وڈیاں دو ونڈاں نیں: لیندا گوریلا، چڑھدا گوریلا۔ ایناں دیاں ہور وی نکیاں ونڈاں نیں۔ لیندا گوریلا گوریلیاں دی اوہ ونڈ اے جیہڑی ایہناں دے وسن دی تھاں دے لیندے پاسہ ول وسدے نیں جد کے چڑھدے گوریلے ایہناں گوریلیاں دے وسن دی تھاں دے چڑھدے پاسے دے واسی نیں۔
گوریلا یونانی بولی دا شبد اے جیدا مطلب اے "والاں والیاں زنانیاں دا قبیلہ"۔ ایہ ناں دو امریکیاں تھامس سیویج تے جیفریز وائمین نے 1847 وچ رکھیا[۱]۔
تھاں
[سودھو]پہاڑی گوریلے ویرونگا اگپہاڑ دے پربت دھارے وچ 2,200–4,300 میٹر (7,200–14,100 فٹ) دی اچائی تے یوگنڈا، روانڈا تے لوکراج کانگو دے سانجے باڈر تے ریندے نیں۔ پدھری تھاں تے رہن والے گوریلا جنگلاں، چھمباں تے سمندری پدھر تک دیاں تھانواں تے ریندے نیں۔ چڑھدا پدھری تھاں گوریلا لوکراج کانگو تے روانڈا دے واسی نیں۔ لیندا پدھری تھاں گوریلا وشکارلے لیندے افریقہ دے واسی نیں[۲]۔
کہانی
[سودھو]گوریلا دے ڈی این اے دے نتارے دسدے نیں جے ایہ انساناں دے کافی نیڑے نیں۔ 95–99% تک ایہ اکو جۓ نیں۔ عام چمپینزی تے بونوبو دے مگروں گوریلا انساناں دے سب توں نیڑے سمجے جاندے نیں۔ ایناں دے پرکھ 70 لکھ ورے پہلے اک دوجے توں وکھرے ہوۓ[۳]۔
ونڈاں
[سودھو]
- ٹوکرا گوریلا
100,000 توں ود لیندا پدھری تھاں گوریلے جنگل وچ تے 4,000 چڑیا کراں وچ نیں۔ 4,000 چڑھدے پدھری تھاں گوریلے جنگل وچ تے 24 چڑیا کران وچ نیں[۴]۔ پہاڑی گوریلے سب توں زیادہ خطرے وچ نیں۔ ایہ 620 جنگل وچ نیں تے چڑیا کراں وچ کوئی وی نئیں[۵]۔
وکھالا
[سودھو]
گوریلا الٹی انگلاں دے پار تے چلدے نیں فروٹ چک کے یا بچاؤ لئی اوہ دو پیراں تے کج پینڈے تک چل سکدے نیں[۶]۔ اک نر گوریلا دا قد 1.65–1.75 میٹر (5 فٹ 5 انچ–5 فٹ 9 انچ) ہوندا اے تے اوہ 140–200 کلوگرام جوکھ دا ہوندا اے۔ مادہ گوریل ا 1.4 میٹر (4 فٹ 7 انچ) لمی تے 100 کلوگرام جوکھ دی ہوندی اے۔ چڑھدے گوریلے لیندے دے مقابلے تے گوڑے رنگ دے ہوندے نیں تے پہاڑی گوریلے سب توں گوڑے کالے ہوندے نیں تے اینان دے وال وی جوکھے ہوندے نیں۔ لیندے گوریلے بورے یا سانولے ہوسکدے نیں تے اوہنان دے متھے رتے ہوسکدے نیں۔ پہاڑی گوریلے جوکھ ولے تے پدھرے گوریلے پتلے تے پھرتیلے ہوندے نیں۔ چڑھدے گوریلے دا لیندے گوریلے دے مقابلے وچ مونہ لمّاں تے چھاتی چوڑی ہوندی اے[۷]۔
انساناں وانگوں گوریلیاں دے ہتھاں تے وی ہر گوریلے دیاں وکھریاں لیکاں تے نشان ہوندے نیں[۸][۹]۔ اوہناں دیاں اکھاں گوڑیاں بوریاں تے تل دے دوالے کالا دیرہ ہوندا اے۔ انساناں وانگوں اوہناں دی موت دی وڈی وجہ دل دا روگ اے[۱۰]۔ گوریلا جنگل وچ 35–40 ورے تک جی سکدا اے تے اک گوریلا راکھی وچ 55 ورے تک جیندا رہیا۔
کھان پین
[سودھو]پتے ٹانیاں چھل تے کدے کدے فروٹ ایناں دا کھان پین اے۔
رہتل
[سودھو]گوریلے ٹولی بنا کے ریندے نیں تے اک ٹولی وچ اک نر کئی مادھ تے اونے دے جواک ہوندے نیں۔ ٹولی دے آکو 12 ورے توں وڈا ہوندا اے تے اوہنوں چاندی مگر کیندے نیں کیوں جے اودے مگر دی کھل ویلے نال چاندی ورگی ہوجاندی اے۔ چاندی مگر ٹولی دا راکھا بچاؤ دا زمے وار، کھان پین دیاں تھانوں دا کھوجی تے ساریاں نوں اک پدھر وج رکھن والا اے۔
مادہ گوریلا 10–12 وریا مکرون بچے جمن جوگی ہوندی اے تے نر 11–13 وریاں مگروں۔ بچے جمن مگروں مادہ تے نر نال ریندے نیں۔ گوریلے جنگل وچ 35–40 ورے تک جیندے نیں۔ چڑیا کراں وچ 50 ورے تک وی جیندے نیں۔ ڈلاس چڑیا کر وچ اک گوریلا 55 ورے تی جیندا ریا۔
ہور ویکھو
[سودھو]مورتاں
[سودھو]
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: گوریلا |
| انسان | چمپینزی | گوریلا | اورینگوٹان |
|---|
اتہ پتہ
[سودھو]- ↑ Γόριλλαι, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
- ↑ Prince-Hughes, Dawn (1987). Songs of the Gorilla Nation. Harmony. p. 66. ISBN 1-4000-5058-8.
- ↑ Glazko GV, Nei M (March 2003). "Estimation of divergence times for major lineages of primate species". Mol. Biol. Evol. 20 (3): 424–34. DOI:10.1093/molbev/msg050. PMID 12644563.
- ↑ Prince-Hughes, Dawn (1987). Songs of the Gorilla Nation. Harmony. p. 66. ISBN 1-4000-5058-8.
- ↑ Prince-Hughes, Dawn (1987). Songs of the Gorilla Nation. Harmony. p. 66. ISBN 1-4000-5058-8.
- ↑ Prince-Hughes, Dawn (1987). Songs of the Gorilla Nation. Harmony. pp. 82–3. ISBN 1-4000-5058-8.
- ↑ Rowe N. (1996) Pictorial guide to the living primates. East Hampton (NY): Pogonias Pr.
- ↑ "Santa Barbara Zoo – Western Lowland Gorilla". santabarbarazoo.org. Retrieved 2006-10-10.
- ↑ Gorrilas. Smithonian National Zoological Park
- ↑ Palmer, Jane. "How does a gorilla get a physical? Carefully". Retrieved 03/08/2007.