Gianni Morandi
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
_(cropped).jpg) Cantant, ator e condutor televisiv italian,Gian Luigi Morandi a l'é nassù a Monghidoro, un pais dl'Apenin Bolognèis j'11 d'otóber 1944 ant na famija ëd modeste orìgin: sò pare Renato a l'era ciabatin, soa mare Clara fomna ëd cà. A l'è considerá un dij pì important cantant italian e con pì che 50 milion ëd còpie vendùe a l'è tra i vint artista italian ch'a l'han vendù ëd pì. A l'è stait pressident onorari dla squadra dël Bològna dal 2010 al 2014. Soe canson pì popolar a son "In ginocchio da te", "Andavo a cento all'ora", "Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte", "Scende la pioggia", "Uno su mille", "Sei forte papá", "C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones", "Banane e lampone", "Non son degno di te" e "Si puó dare di piú". J'inissi[modìfica | modifiché la sorgiss]Da giovo ëd seira a vendìa bìbite al cìne e dle vire a cantava, antramentre che ëd dì a giutava ël pare. Al matin prima ëd taché a travajé a lesìa col pare na pàgina dël Capital ëd Karl Marx e L'Unità e quand ch'a j'ero le Feste dl'Unità a cantava, soens col grup "I Cadetti Di Scaglioni" ëd Bellaria. A preuva a fè ël bòcseur sota al consèj d'un àrbiter ma sensa sucess e peui ant ël 1961 a partessipa al concors "Voci Nuove Disco D'Oro" a Res dl'Emilia: as classìfica për la final dël 15 d'avril e a riva al pòst ch'a fa neuv; a lë scond pòst a j'era Iva Zanicchi, al sest Orietta Berti. Al 15 d'avril 1962 a vagna ël Festival ëd Bellaria e ël dì d'apress l'àrbiter al porta a Roma, andoa ch'a firma un contrat con la RCA italian-a. Soa cariera a taca con "Andavo a cento allora", scrita da l'emigrá an Belgio Tony Dori e da Franco Migliacci, che per l'ocasion as firma con lë stranòm ëd Camucia. Cola canson a l'era stàita incisa col dì stess da l'orchestra d'Ennio Morricone. La canson a intra nen ant la classìfica, ma a ven scotà ant ij juke box. Ël sucess: 1962-1969[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël sucess a riva con "Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte": Morandi a dventa ëdcò un fenomeno ëd costum, ch'a impression-a na generassion ëd giovo coma Rita Pavone. Morandi a partéssipa ëdcò a le prime trasmission televisive. Con "In ginocchio da te" a vagna ël Cantagiro dël 1964 e a totalisa pì d'un milion ëd copie vendùe. Apress a publica "Non son degno di te" (ch'a vagna ël Festival dle Reuse), "La fisarmonica" e d'j'àutri sucess ch'a vendo tuit pì che un milion ëd còpie. Ël sucess ëd costi bran a l'è ampi a tal punt che a veno realisá dij film ca l'han na trama squasi inconsistenta ch'a fa mach da contorn aj bran müsicaj dl'época, ij musicarej,film ch'a ven-o girá an pressa, sùbit apress a la seurtìa dlé canson e ch'a oten-o incass milionari. Ant'ël prim ëd costi, "In ginocchio da te", a conòss Laura Efrikian, fija d'un diretor d'orchéstra d'orìgin armen-a, atris dagià afermà e quatr ani pì veja che chiel. Ij doe as fidanso ant ël 1966. L'istess ann con "Non son degno di te" a vagna a Canzonissima, col ann-lì ciamá "La prova del nove", e a vagna ëdcò torna al Cantagiro. Un cantautor, Mauro Lusini, aj fa scoté na soa canson, "C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones", protesta contra la guèra dël Vietnam e Morandi as an-namora dël bran: al presenta con Lusini al Festival dle Reuse e a pias bastansa al pùblic, ma a ven nen promòss an television përché a l'época a ventasìa nen scrive canson ch'a a l'ero contra la polìtica ëd në stat amis. Ant ël 1967 a meur pòche ore apress la nàssita Serena, la primgénita ëd Morandi, pròpri mentre che chiel a concor ant la final dë Scala Reale con Claudio Villa, con la canson "La fisarmonica". Pòche sman-e apress a part për ël servissi militar për quìndes mèis: chiel a l'ha por ëd ven-i dësmentià e a lo lasso gnanca andé a cà an licensa, përché a veulo nen ch'a canta. Epura Morandi a partéssipa l'istess a serte trasmission. An cost perìod-sì a seurt "Per amore per magia", film girà da Morandi ch'a l'ha për protagonista Mina e Sandra Milo, ma a l'è un fiasch. La Canzonissima seguenta a l'è torna vagnà da chiel con "Scende la pioggia", version italian-a d'"Eleanore" dij Turtles, ch'a l'è prima an classìfica për sinch ësman-e. J'agn Ëstanta[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant j'agn Ëstanta a l'ha un perìod ëd declin. A l'é ël protagonista dël film "Le castagne sono buone" ėd Pietro Germi. La crisi professional a dventa 'dcò na crisi ëd véndite:ant ël 1972 a riva quart al Festival ëd Sanremo con "Vado a lavorare", ma a riess nen a vendi. La crisi a dventa 'dcò personal: chèich ann apress as separa da la Efrikian, dòp avèj avù 3 fieuj: Serena, Marianna e Marco. Ant ël 1975 a condus sël prim canal con Ombretta Colli lë spetàcol "Rete Tre", ch'a l'ha për sigla "Sei forte papà", ch'a passa aj vértis dle classìfiche.'Ant ël 1977 a s'iscriv al cors ëd contrabass al Conservatori ëd Roma, ma a riva nen a diplomesse. J'agn Otanta: ël ritorn al sucess[modìfica | modifiché la sorgiss]A torna al sucess ant ij prim agn Otanta con "Grazie perché", cantà con Amii Stewart e "Uno su mille". A partéssipa al Festival ëd Sanremo dël 1983 con "La mia nemica amatissima" e a riva sest. Ant ël 1984 a l'é protagonista dël senegià televisiv "Voglia di volare", seguí da "Voglia di cantare" e "La voglia di vincere", tuti con grandìssima audience. Ant ël 1987 a vagna ël Festival ëd Sanremo con "Si puó dare di più", con Umberto Tozzi e Enrico Ruggeri. Ant ël 1988 a argistra l'àlbom "Dalla-Morandi" ansema a Lucio Dalla. Ant ël 1989 ël sò sìngol "Bella signora" a l'ha un gran sucess, coma apress ëdcò "Banane e lampone". J'agn Novanta[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant ël 1995 a torna a Sanremo con "In amore", an cobia con Barbara Cola e a-j riva scond. Ant ël 1997 a nass sò quart fieul, Pietro, da Anna Dan. Ant ël 1998 sò fieul Marco, ëdcò chiel cantant, a partéssipa a la session giovo dël Festival ëd Sanrem col sò grup "Percentonetto". Ant ël 1999 a condus la trasmission "C'era un ragazzo", ch'a l'ha n'enorm sucess. J'agn Doimila[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant ël 2000 a riva ters al Festival ëd Sanremo con "Innamorato". Ant ël 2002 a condus an television "Uno di noi" e a-j seurt l'àlbom "L'amore ci cambia la vita" e ant ël 2004 "A chi si ama veramente". Lë spetàcol "Stasera Gianni Morandi" a oten pì dël 28% dë share.Ant l'istess ann as mària con Anna Dan. Ant ël 2006 a torna an television con "Non facciamoci prendere dal panico", su Rai 1. Ant ël 2007 a l'è sortìa l'arcòlta "Grazie a tutti".' Ant ël 2008 a dreuv ël Festival ëd Sanremo an cantand "Nel blu dipinto di blu" ëd Domenico Modugno. Ant ël 2009 a partéssipa a l'incision dël bran Domani 21/04/2009 ëd Mauro Pagani, per giuté ij teramotà ëd L'Àquila. 2010-present[modìfica | modifiché la sorgiss]A l'è stait condutor dël Festival ëd Sanremo dël 2011 con Belen Rodriguez, Elisabetta Canalis e Luca e Paolo. Ant ël 2012 a lo condus torna ansema a Rocco Papaleo e Ivana Mrazova. L'8 e ël 9 otóber 2012 a l'è l'ùnich òspit ëd "Rock Economy" d'Adriano Celentano, da l'Aren-a ëd Veron-a. Ant l'otóber a-j seurt l'àlbom "Bisogna vivere". Ant ël 2013 a presenta su Rai 1 na seirà për jë stant'ani ëd Lucio Dalla. Lë spòrt[modìfica | modifiché la sorgiss]A l'ha corù 10 maraton-e a New York, a Berlin, a Londra, a Paris, a Milan e a Bològna. A l'é stait un dij fondator dla Nassional Italian-a Cantant: a l'é stait sò pressident dal 1987 al 1992 e dal 2004 al 2006 e a l'ha giogà an 340 partie e fait 54 gòl. Onorificense[modìfica | modifiché la sorgiss]L'è Comendator dl'Órdin al Mérit ëd la Republica Italian-a. Discografìa[modìfica | modifiché la sorgiss]
|
