Drogomierz

Drogomierz

Drogomierz, hodometr (gr. hodós, droga) – urządzenie służące do pomiaru odległości pokonanej przez obiekt. Ze względu na sposób ustalania wyniku pomiaru drogomierz może być urządzeniem analogowym (mechanicznym) lub cyfrowym (elektronicznym).

Historia

Pierwsze potwierdzone historycznie użycie drogomierza można znaleźć w pracach Pliniusza Starszego i Strabona. Wspominają oni o odległościach przemierzonych przez wyprawę Aleksandra Wielkiego. Dokładny opis konstrukcji drogomierza zawarł w swoim dziele Witruwiusz (bardzo prawdopodobne jest, że urządzenie to skonstruował Archimedes). Podobne urządzenie znajduje się również w pismach Herona z Aleksandrii (Dioptra). Drogomierz Witruwiusza był oparty na kołach z rydwanu o średnicy 1,2 m, które musiały wykonać 400 obrotów na pokonanie jednej mili rzymskiej (1400 m). Podczas każdego obrotu końcówka na osi wozu wchodziła w koło z 400 zębami. Ta czynność uruchamiała kolejny mechanizm złożony z rozmieszczonych na obwodzie otworów, przez które wypadały do specjalnego pudełka umieszczone wyżej kamyki. Liczba kamyków, które znalazły się w pudełku, służyła do obliczenia dystansu. Kolejną wersję drogomierza opracował w XVIII wieku Benjamin Franklin. Znane są też podobne urządzenia skonstruowane w starożytnych Chinach. Chiński drogomierz miał postać wozu, w którym po pokonaniu dziesięciu li mechanizm przytwierdzony do koła powodował uderzenie w dzwon, który sygnalizował przemierzenie odpowiedniej odległości.

Pierwszy nowoczesny drogomierz skonstruował Andre Sleeswyk. Wykorzystywał on koła zębate - podobne do mechanizmu z Antikithiry. Natomiast znane obecnie drogomierze, w których oddzielne tryby przesuwają kolejne cyfry na wyświetlaczu, opracował William Clayton z pomocą Orsona Pratta. W drogomierzu Claytona znajdowały się dwa koła zębate, z których jedno obracało się co ćwierć mili, a drugie – co 10 mil.

Zasada działania

Większość drogomierzy składa się z koła o ustalonym obwodzie przymocowanego do obracającej się osi. Liczba obrotów koła przemnożona przez obwód daje wynik w postaci pokonanej drogi.