Alastor, czyli duch samotności
Alastor, czyli duch samotności (Alastor; or, The Spirit of Solitude) – poemat angielskiego romantycznego poety Percy'ego Bysshe Shelleya[1][2][3], napisany w 1815 i opublikowany w 1816.
Treść
[edytuj | edytuj kod]Utwór opowiada o wędrówce, w jaką wyrusza młody poeta, miłośnik natury i wszystkiego, co jest dobre i piękne, a zostało wymyślone i zrobione przez ludzi[4]. Młodzieniec udaje się w drogę w poszukiwaniu prawdy i zamierza odkryć tajemnice wszystkich rzeczy i dotrzeć do źródeł czasu[4]. Poemat jest opatrzony łacińskim mottem ze św. Augustyna: Nondum amabam, et amare amabam, quaerebam quid amarem, amans amare (Jeszcze nie kochałem, lecz chciałem kochać, szukałem tego, co mógłbym kochać, chcąc kochać)[5]. Poemat Shelleya jest między innymi polemiką z poglądami Williama Wordswortha[6]. Być może to Wordsworth był pierwowzorem bohatera poematu[7].
Forma
[edytuj | edytuj kod]Utwór został napisany nierymowanym pięciostopowcem jambicznym, znanym jako blank verse[8][9][10] i powszechnie stosowanym w literaturze angielskiej od XVI wieku[11]. Przed Shelleyem tej formy używali między innymi Henry Howard, hrabia Surrey, Thomas Kyd, Christopher Marlowe, William Szekspir, John Milton i William Wordsworth[12].
- Earth, ocean, air, belovèd brotherhood!
- If our great Mother has imbued my soul
- With aught of natural piety to feel
- Your love, and recompense the boon with mine;
- If dewy morn, and odorous noon, and even,
- With sunset and its gorgeous ministers,
- And solemn midnight's tingling silentness;
- If autumn's hollow sighs in the sere wood,
- And winter robing with pure snow and crowns
- Of starry ice the grey grass and bare boughs;
- If spring's voluptuous pantings when she breathes
- Her first sweet kisses, have been dear to me;
W wielu miejscach, łącznie z tytułem, poeta stosuje aliterację[13][14][15][16], czyli współbrzmienie początkowe: At night the passion came,/Like the fierce fiend of a distempered dream; His strong heart sunk and sickened with excess/Of love.; his scattered hair/Sered by the autumn of strange suffering/Sung dirges in the wind. Aliteracja tradycyjnie jest używana przez poetów angielskich do przeciwdziałania monotonii wiersza białego[17]. Alastor jest aliterowany w większym stopniu niż późniejsze utwory poety[18].
Przekład
[edytuj | edytuj kod]Poemat przełożył na język polski Jan Kasprowicz[19]. Przekład został włączony do antologii Poeci angielscy. Wybór poezyi, wydanej we Lwowie w 1907[19]. Przekład jest napisany jedenastozgłoskowcem.
- Powietrze, ziemio, morze, bracia moi!
- Jeśli mi w duszę wlała Macierz wasza
- Choć odrobinę dziecięcej pokory,
- Ażebym miłość waszą odczuł sercem
- I dar ten własną okupił miłością;
- Jeślim ukochał rosę porankową,
- Wonne południe i szkarłat zachodu
- I te północy uroczystą ciszę;
- Jeśli mi były drogiemi westchnienia
- Lasów jesiennych i zima, zdobiąca
- Całunem śniegu i lodów brylantem
- Nagie konary i trawy powiędłe;
- Jeślim się kiedy upajał pierwszymi
- Całunki wiosny pośród drżeń rozkosznych;
Kasprowicz przetłumaczył także wiele innych dzieł poety[20], między innymi poematy Adonais i Epipsychidion, jak też cykl sonetów Oda do wiatru zachodniego[21][22].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Percy Bysshe Shelley, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-06] (ang.).
- ↑ Percy Bysshe Shelley (1792-1822). bbc.co.uk. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Przemysław Mroczkowski: Historia literatury angielskiej. Zarys. Wrocław: Ossolineum, 1981, s. 360-364. ISBN 83-04-00784-3.
- ↑ a b A.M.D. Hughes: Alastor, or the Spirit of Solitude. jstor.org, 1948. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Wybrane sentencje. lingua-latina.go-longhorn.net. [dostęp 2017-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-06)]. (pol.).
- ↑ Martyn Crucefix: Wordsworth, Superstition, and Shelley's Alastor. academic.oup.com. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Paul Mueschke, Earl L. Griggs: Wordsworth as the Prototype of the Poet in Shelley's Alastor. jstor.org. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 68-69. ISBN 978-83-233-4066-9.
- ↑ Blank verse. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ blank verse, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-06] (ang.).
- ↑ Thirteen Ways of Looking at a Poem. A guide to some of the most famous poetic forms: Blank Verse. merriam-webster.com. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Blank Verse. math.grinnell.edu. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 37. ISBN 978-83-233-4066-9.
- ↑ alliteration, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-06] (ang.).
- ↑ Alliteration. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Wiktor J. Darasz. Aliteracja. „Język Polski”. 1-2, s. 79-92, 2000. Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. ISSN 0021-6941. (pol.).
- ↑ Edoardo Crisafulli: The Vision of Dante: Cary's Translation of The Divine Comedy. books.google.pl. s. 201-204. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Percy Bysshe Shelle: The Complete Poetry of Percy Bysshe Shelley, Vol. 3. books.google.pl, 2012. s. 369. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ a b Kasprowicz Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-06] .
- ↑ Czesław Miłosz: The History of Polish Literature. books.google.pl, 1983. s. 338. [dostęp 2017-02-06].
- ↑ Ranka Kuić: Translating English Romantic poetry, w: James S.. Holmes (red.), The Nature of Translation: Essays on the Theory and Practice of Literary Translation. books.google.pl, 1970. s. 190. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- ↑ Meyer H. Abrams: Wiatr - odpowiednik stanów duchowych: o pewnej romantycznej metaforze. bazhum.muzhp.pl. [dostęp 2017-02-06]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Percy Bysshe Shelley: Alastor; or, The Spirit of Solitude, and Other Poems. Archive.org, 1816. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Percy Bysshe Shelley: Alastor; or, The Spirit of Solitude. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- T.J. Spencer: Shelley's “Alastor” and romantic drama. images.library.wisc.edu. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).
- Frederick L. Jones: The Vision Theme in Shelley's "Alastor" and Related Works. jstor.org. [dostęp 2017-02-06]. (ang.).