Inuvialuktun
| Inuvialuktun Inuktitut, Siglitun, Uummarmiutun, Kangiryuarmiutun | ||
| Klassifisering | eskimoisk-aleutisk inuittisk inuktitut | |
| Bruk | ||
| Tala i | Canada (Nunavut, Nunavik, Nordvestterritoria) | |
| Område | Nordre Nord-Amerika | |
| Inuvialuktuntalande i alt | 1 020[1] | |
| Skriftsystem | latinsk | |
| Normert av | Inuvialuit Cultural Resource Centre og Inuit Tapiriit Kanatami | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-1 | iu | |
| ISO 639-2 | iku | |
| ISO 639-3 | ikt | |
Inuvialuktun eller vest-kanadisk inuittspråk er tre inuitt-dialektar[2] brukt nord i Nordvestterritoria blant dei kanadiske inuittane som kallar seg sjølv inuvialuitfolk.
Inuvialuktun er snakka blant inuittane i deltaet til elva Mackenzie i Nordvestterritoria, Banksøya, delar av Kitlineq og kysten av Nordishavet – landet som høyrer til Inuvialuit Settlement Region.
Inuvialuktun er eitt av dei elleve offisielle språka i Nordvestterritoria. Språket blir skrive med det latinske alfabetet – det er ingen tradisjon for å bruke inuittisk stavingsskrift. Språket har tre dialektar, og Inuvialuktun kan sjåast som ei strategisk eller språkpolitisk motivert samling av desse tre klart åtskilde dialektane.
Tidleg på 1800-talet, var Inuvialuit Settlement Region busett av siglit-inuittar , men fram mot 1900 gjekk den folkegruppa kraftig tilbake på grunn av nye sjukdommar. Inuittar frå Alaska flytta tidleg på 1900-talet inn i tradisjonelle siglit-område, lokka av den fornya etterspurnaden etter pelsverk. Desse inuittane vart kalla Uummarmiut – det tyder folket frå dei grøne trea – sidan dei kom frå busetnader nær den nordlege skoggrensa. Den første tida var det store motsetnader mellom siglit- og Uummarmiut-inuittar, men desse motsetnadene har lagt seg med tida, og dei to folkegruppene er integrerte med kvarandre i våre dagar.
Dialektar
[endre | endre wikiteksten]
Inuvialuktun-dialektane er alle alvorleg truga språk, sidan engelsk overtar som det ålmenne talespråket mellom folk i dette området. I følgje Inuvialuit Cultural Resource Centre, brukar berre 10% av dei omtrent 4,000 inuvialuittane inukitut, og berrre 4 % brukar språket som heimespråk.
Frå aust til vest er inuktitut-dialektane natsilingmiutut' , inuinnaqtun og siglitun.
Nokre ord av inuvialuktun
[endre | endre wikiteksten]| Norsk | Inuvialuktun | uttale |
|---|---|---|
| Hei | Atitu | /atitu/ |
| Adjø | Ilaannilu/Qakugulu | /ilaːnilu/ / /qakuɡulu/ |
| Takk | Quyanainni | /qujanainni/ |
| Versågod | Amiunniin | /amiunniːn/ |
| God morgon | Ublaami | /ublaːmi/ |
| Ja | Ii | /iː/ |
| Nei | Naaggai | /naːɡɡai/ |
| Kaldt! Brrr! | Alaappa! | /alaːppa/ |
| Høyr! | Ata! | /ata/ |
| Kor kjem du frå? | Nakinngaaqpin?/Sumiutauvin? | /nakiŋŋaqpin/ / /sumiutauvin/} |
| Kva kostar dette? | Qanuq akitutigivaa? | /qanuq akitutiɡivaː/ |
| Kyrkje | Angaadjuvik | /aŋaːdjuvik/ |
| Bjølle | Aviluraun | /aviluʁaun/ |
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Inuvialuk language» frå Wikipedia på engelsk, den 31. januar 2013.