Хивски јазик
| хивски | |
|---|---|
| Изговор | [hiw] |
| Застапен во | Вануати |
| Подрачје | Хив |
| Говорници | 280 (2012)[1] |
| Јазично семејство | |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-3 | hiw |
 Hiw is classified as Definitely Endangered by the UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger | |
Хивскиот (Hiw) е океански јазик кој се зборува на островот Хив во Вануату . [2] Со околу 280 говорници, хивскиот се смета за загрозен . [3] [4]
Хивскиот се разликува од ло-тоганскиот, другиот јазик на групата торес-бенкови јазици. Сите говорници на хивскиот се двојазични на бислама, а повеќето зборуваат и ло-тогански. [5]
Име
[уреди | уреди извор]Јазикот е именуван по островот .
Фонологија
[уреди | уреди извор]Самогласки
[уреди | уреди извор]Хивскиот има 9 фонемски самогласки . Сите овие се кратки монофтонзи /i ɪ e ʉ ɵ ə o ɔ a/</link> : [6] [7]
| Предни | Централно заоблени |
Задни | |
|---|---|---|---|
| Затворени | i ⟨i⟩ | ʉ ⟨u⟩ | |
| Скорозатворени | ɪ ⟨ē⟩ | ||
| скоро средишни | e ⟨ë⟩ | ɵ ⟨ö⟩ | o ⟨ō⟩ |
| средишни | ə ⟨e⟩ | ||
| отвореносредишни | ɔ ⟨o⟩ | ||
| отворени | a ⟨a⟩ | ||
Трите централни самогласки /ʉ/, /ɵ/, /ə/</link> сите се заоблени . [8]
Заоблената самогласка со [u] се јавува, но само како алофон на /ʉ/</link> и /ə/</link> по лабио-веларните согласки. /ʉ/</link> секогаш станува [u]</link> по labio-velar, додека /ə/</link> станува само [u]</link> во предтонските слогови, а потоа само опционално. [9]
Согласки
[уреди | уреди извор]Хивскиот има 14 согласки. [10] [7]
| Билабијална | Алвеоларна | Грбна | Лабијализирано-веларни | |
|---|---|---|---|---|
| Назален | m ⟨m⟩ | n ⟨n⟩ | ŋ ⟨n̄⟩ | ŋʷ ⟨n̄w⟩ |
| Плозивни | p ⟨p⟩ | t ⟨t⟩ | k ⟨k⟩ | kʷ ⟨q⟩ |
| Фрикативен | β ⟨v⟩ | s ⟨s⟩ | ɣ ⟨g⟩ | |
| Престопирано странично | ɡ͡ʟ ⟨r̄⟩ | |||
| полусамогкаски | j ⟨y⟩ | w ⟨w⟩ |
Сите плозиви се безгласни.
Историската фонема *l се сменила во /j/</link> , кој е единствен во рамките на јазиците на Торес-Бенкс .
Hiw е единствениот австронезиски јазик чиј инвентар на согласки вклучува претходно запрена веларна латерална апроксиманта /ɡ͡ʟ/</link> ; овој комплексен сегмент е единствената домашна течност на хивскиот. [11] Историски гледано, овој комплексен сегмент бил гласен алвеоларен трил /r/</link> (затоа се пишува како r̄ ). Изразениот алвеоларен трил, напишан како r, се појавува во неодамнешните заемки. Во некои други, можеби постари, заемки, алвеоларните трилови се позајмени како веларни странични.
Наводи
[уреди | уреди извор]Библиографија
[уреди | уреди извор]- François, Alexandre (2005), „Unraveling the History of the Vowels of Seventeen Northern Vanuatu Languages“ (PDF), Oceanic Linguistics, 44 (2): 443–504, doi:10.1353/ol.2005.0034
- —— (2010a), „Phonotactics and the prestopped velar lateral of Hiw: Resolving the ambiguity of a complex segment“ (PDF), Phonology, 27 (3): 393–434, doi:10.1017/s0952675710000205
- —— (2010b), „Pragmatic demotion and clause dependency: On two atypical subordinating strategies in Lo-Toga and Hiw (Torres, Vanuatu)“ (PDF), Во Bril, Isabelle (уред.), Clause hierarchy and Clause linking: The Syntax and Pragmatics interface, Studies in Language Companion Series 121, Amsterdam: Benjamins, стр. 499–548, ISBN 978-90-272-0588-9
- —— (2011), „Social ecology and language history in the northern Vanuatu linkage: A tale of divergence and convergence“ (PDF), Journal of Historical Linguistics, 1 (2): 175–246, doi:10.1075/jhl.1.2.03fra
- —— (2012), „The dynamics of linguistic diversity: Egalitarian multilingualism and power imbalance among northern Vanuatu languages“ (PDF), International Journal of the Sociology of Language, 2012 (214): 85–110, doi:10.1515/ijsl-2012-0022
- —— (2015). „The ins and outs of up and down: Disentangling the nine geocentric space systems of Torres and Banks languages“ (PDF). Во Alexandre François; Sébastien Lacrampe; Michael Franjieh; Stefan Schnell (уред.). The languages of Vanuatu: Unity and diversity. Studies in the Languages of Island Melanesia. Canberra: Asia-Pacific Linguistics. стр. 137–195. hdl:1885/14819. ISBN 978-1-922185-23-5.
- —— (2016), „The historical morphology of personal pronouns in northern Vanuatu“ (PDF), Во Pozdniakov, Konstantin (уред.), Comparatisme et reconstruction : tendances actuelles, Faits de Langues, 47, Bern: Peter Lang, стр. 25–60
- —— (2017), „The economy of word classes in Hiw, Vanuatu: Grammatically flexible, lexically rigid“ (PDF), Во Eva van Lier (уред.), Lexical Flexibility in Oceanic Languages, Studies in Language, 41, стр. 294–357, doi:10.1075/sl.41.2.03fra
- —— (2019). „Verbal number in Lo–Toga and Hiw: The emergence of a lexical paradigm“ (PDF). Transactions of the Philological Society. 117 (3): 338–371. doi:10.1111/1467-968X.12168..
- —— (2021). „Presentation of the Hiw language and audio archive“. Pangloss Collection. Paris: CNRS. Посетено на 14 June 2022.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Лингвистичка карта на северен Вануату, што го прикажува опсегот на Hiw .
- Аудио снимки на јазикот Hiw, со отворен пристап, од А. Франсоа ( Збирка Pangloss ) .