Lingua Extremadurensis - Vicipaedia Jump to content

Lingua Extremadurensis

E Vicipaedia
-2 Latinitas huius rei dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.
Lingua Extremadurensis
estremeñu
IPA[ ɛhthɾeˈmẽɲu ]
TaxinomiaLinguae Indoeuropaeae

 Linguae Romanicae
  Linguae Romanicae occidentales
   Linguae Ibero Romanicae
  Linguae Romanicae occidentales
   Complexus Asturo-Legionicus

    Lingua Extremadurensis
Locutorescirca 200 000 
Sigla1 ext, 2 roa, 3
Status publicus
Officialis
PrivataHispania (Extremadura et Salmantica)
Litterae
ScripturaAbecedarium Latinum
Procuratio
Familiae linguisticae coloribus Vicipaediae pictae
Familiae linguisticae coloribus Vicipaediae pictae
Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae

Lingua Extremadurensis (ipso sermone: estremeñu aut ehtremeñu) est vel lingua romanica vel dialectus linguae Legionicae, quam loquuntur per Extremaduram atque partem Salmanticae provinciae. Huic linguae a familia Legionica provenienti propinquitas ad linguam Cantabram Asturicamque Mirandicamque est.

Hoc tempore, linguam paene exstinctam seniores tantum in Norba Caesarina Salmanticaque loquntur. Iuniores dialecto Hispanico vel castuto vel Hispanice loqui praeferunt.

Extrematurense abecedario latino utitur. Litterae sunt: a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i, j, l, ll, m, n, ñ, o, p, qu, r, s, t, u, v, y, z

Duplices litterae adsunt: ch et ll et qu.

Quaeque littera unum phonema significat, praeter c, g, r, s. Aliquibus locis v /v/ et non /b/, z /θ/ aut /d/ et non /ð/ atque s unum sonitum habet /s/, sine /z/. a = /a/, b = /b/, c = /k/ et /θ/, ch = /ʧ/, d = /d/, e = /e/, f = /f/, g = /g/ et /h/, h = /h/, i = /i/, j = /h/, l = /l/, m = /m/, n = /n/, ñ = /ɲ/, o = /o/, p = /p/, qu = /k/, r = /ɾ/ et /r/, s = /s/ et /z/, t = /t/, u = /u/, v = /b/, y = /ʑ/, z = /ð/.

Nota bene:

  • Littera B: cum “p” inter vocales provenit, [b] sonat, v. gr.: cabra “capra”, sobral “superare”, sabel “sapere”. Cum autem “b” proveniret, [β] sonat, v. gr.: hablal “fabulare”, abital “habitare”.
  • Littera C: cum liquida vocalisque a o u [k] sonat, sicut latine v. gr.: craval “figere”, clissi “defectus”, casa “domus”, contal “numerare”, escuela “schola”. Contra cum e i [θ] semper sonat: cena “cena”, cien “centum”. Si cum r a o u [θ] sonat, scribenda ç: caçal “venari”, moçu “adollescens”, Caçris “Norba Caesarina”.
  • Littera G: cum liquida vocalisque a o u [g] sonat, ut latine v. gr.: grória “gloria”, aglutinal (cultum verbum) “agglutinare”, gatu “cattus”, gordu “obesus”, gustu “gustus”. Cum autem ad e i adest, [h] sonat: giernu “gener”, gelau “gelatus”, engiva “gingiva”.
  • Littera S: [s] sonat in verbi initio et intra cum duplice s, v. gr.: santu “pius”, assentil “adsentire”, massa “masa”, assau “assus”. [z] sonat inter vocales, scripta simplice “s”: casa “domus”, mesa “mensa”, quesu “caseus”. Syllabam claudens adspirata est, imbecilla ergo h sonat: mestura “mixtus”, custión “quaestio”.
  • Littera R: [r] sonat in verbi initio et intra cum duplice r et post l, v. gr.: rabu “cauda”, correr “currere”, palral “loqui”. Imbecilla [ɾ] sonat inter vocales: cara “vultum”.
  • Littera Z: Extramaturense [ð] sonat, ut anglice this vel neo graeco δ, v. gr.: zorru “vulpes mas”, zagalinu “infans”.

Alia abecedaria

[recensere | fontem recensere]

Extrematurensis alia abecedaria habet, quia lingua instituta non est. In usu sunt duae orthographiae:

Vocales longae aut breves extrematurense esse possunt.

  • Breves: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/
  • Longae: /ɑː/, /ɛː/, /ɪː/, /ɔː/, /ʊː/

Longae accentum habere solent, quia provenientis a diphtonguis cum paribus vocalis contractrae sunt. v. gr.: barbú “cum multa barba”, “omnis”, “lutum”, amá “amata”, viví “vivite”, “sedes”.

Consonantes in lingua Extrematurense sunt:

  • Occlusivae: /b/, /p/, /d/, /t/, /g/, /k/, /ʧ/.
  • Fricativae: /f/, /θ/, /s/, /h/, /ð/, /z/.
  • Nasales: /m/, /n/, /ɲ/.
  • Laterales: /l/, /ʎ/.
  • Vibrantes: /ɾ/, /r/.

Sonitus vocalici

[recensere | fontem recensere]

Vocales in Extrematurense ut positionem in verbo habeat, ita pronuntationem. Quaeque vocalis multos sonitus habere possent. Vocalis “o” clausa brevisque in loba “lupa” [ˈloba] aut aperta brevisque in mostu “mustum” [ˈmɔhthu] aut aperta longa in [ˈmɔː] “modus” aut apertior longa in mós “modi” [ˈmʌːh] aut indefinita apertura, ut vocante verbo Frasco! “Francisce”, esse possunt.

Sonitus consonantici

[recensere | fontem recensere]

Lingua Extrematurensis multos colores gluttalibus habet, cum /h/ atque /s/.

Phonema /h/ habent:

  • Verba cum f- initiale latina, sicut lingua Cantabra accedit (littera h), v. gr.: hierru < ferrum, haba < fabam, hunción < functionem, huenti < fontem.
  • Verba cum antiqua j Legionica [ʤ] proveniente ab i aut x aut cul aut li aut le aut g latinis (litterae j, g), v. gr.: julgal < iudicare, abejita < apicula, mujel < mulierem, giernu < genus, -eris.
  • Verba cum antique x legionica [ʃ] proveniente a x latina (littera j): dejal < laxare, enjambri < *examinem.

Verba cum s claudente syllabam ante consonantem adspirata est (littera s): estu “hoc” [ɛhthu], mas ligeru “ocius” [ˈmɑɦ lɪˈɦɛɾu], ñascal “mandere” [ɲɑhˈkhɑl].

Nexus interni

  1. Gonzálvez González, P. et alii, Primera Gramática Ehtremeña, Calzadilla, 1995.
  2. In El serano de las comadres
  3. Gabriel y Galán, Obras completas, Badajoz, Universitas, 1996.
  4. García-Plata de Osma, R., Ruta de la Plata, Madrid, 1986.
  5. Chamizo, L., El miajón de los castúos, Madrid, Austral, 2007.
  6. Martínez Terrón, L., Primera Antología de Poesía Extremeña, Cáceres, 2005.
  7. Camisón, J. J, Marabajas, 2002; La mardición de Marián, 2003.
  8. de Saint Exupéry, A., El Prencipinu, trad. Antonio Garrido Correas, Badajoz, Carisma, 1999.