Akan art

Ihe osise Akan bụ ụdị nka nke malitere n'etiti ndị Akan nke West Africa. A maara nka ndị Akan maka ọdịnala nka dị egwu, gụnyere akwa, ihe ọkpụkpụ, ọla edo ndị Akan, yana ọla edo na ọlaọcha. A maara ndị Akan maka njikọ siri ike ha n'etiti ngosipụta anya na okwu ọnụ na ngwakọta pụrụ iche nke nka na nkà ihe ọmụma. Ọdịbendị Akan ji ọlaedo kpọrọ ihe karịa ọla ndị ọzọ niile, yabụ ihe osise na ọla ndị e ji ọlaedo mee na-egosipụta uru dị ukwuu, ma ọ bụ mee ya maka ọdịdị, ngosipụta nka, ma ọ bụrụ na ebumnuche azụmaahịa bara uru.

Ihe ndị dị arọ

Adowa bụ egwu ndị Akan nke Ghana. Ọ bụ egwu egwu na-ewu ewu na Ghana ma na-eme ya na emume omenala dịka mmemme, olili ozu, mmemme na mmemme. Ịgba egwu Adowa bụ akara ngozi nke na-enye ndị na-eme ihe nkiri aka iji aka na ụkwụ kpọgide ha na ụgbọ ha. Enwere ike aka dị iche iche a na-eme maka ntọala ọ mgbaba, ndị mmadụ ga- , ike dị mma na-ahụ ma ọ bụ mmemme na ngwaọrụ na olili ozu.

Ihe ndị dị arọ ọlaedo rụrụ ọrụ dị ukwuu na ọdịbendị ha na ndụ kwa ụbọchị. A na-eji ihe ndị dị n'ọla Akan eme ihe dị ka ihe na-egbochi ihe ndị a na-eji eme ihe na ahịa ọlaedo, ihe ngosi nke ọdịnala, ihe nnọchianya nke ilu, dị ka ihe odide pictographic na usoro mmekọrịta na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, yana usoro ihe ọmụma nke ndị Akan. A na-eji ihe ndị dị n'ọla edo eme ihe na azụmaahịa kwa ụbọchị, yana na ndekọ ego, dị ka ụdị akụkụ ma ọ bụ counter. Dị ka onye ọkà mmụta Akan Nitecki si kwuo, a "mepụtara ma jiri ọla edo ndị Akan mee ihe dị ka asụsụ a na-ekwu iji cheta ihe omume ma ọ bụ akụkọ ihe mere eme ma ọ bụ ihe ndị dị na ya, iji gosipụta echiche nkà ihe ọmụma ma ọ bụ okpukpe, ọchịchọ, na nrọ, ma ọ bụ naanị ịjụ ajụjụ, ma ọ bụghị iji gosipụta enweghị obi ụtọ". Pyramids Akan bụ ihe akaebe doro anya banyere otú onye na-ese ihe si eche banyere onwe ya na ihe omume ndụ na nsogbu dị ka alụmdi na nwunye, ụmụaka, ikpe na-ezighị ezi, na esemokwu onwe onye na nke steeti.