Գաևիցա
Գաևիցա, կամ խորվաթական լատինիցա (կոչվել է այբուբենն ստեղծողի՝ խորվաթական վերածննդի գործիչ Լյուդևիտ Գայի անվամբ), լատինական այբուբենի հիմքի վրա ստեղծված այբուբեն խորվաթերենի համար։ Ստեղծվել է XIX դարի կեսերին չեխերենի օրինակով և այդ ժամանակից ի վեր չի փոփոխվել։
Գաևիցան խորվաթներից փոխառվել է հարավսլավոնական այլ երկրների՝ Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Սերբիա ու Չեռնոգորիայի ժողովուրդների կողմից։ Խորվաթական այբուբենն ունի իր կիրիլյան տարբերակը՝ վուկովիցան, որ գործածվում է սերբերենում։
Խորվաթական այբուբենը բաղկացած է 30 տառից։
| Տառ | Հնչյուն | Տառադարձում | Վուկովիցա |
|---|---|---|---|
| A a | [a] | ա (đa→ջյա, lja→լյա, nja→նյա, ja→[ь]յա) | А а |
| B b | [b] | բ | Б б |
| C c | [ʦ] | ց | Ц ц |
| Č č | [ʧ] | չ (č արտասանվում է ավելի կոշտ, քան ć-ն) | Ч ч |
| Ć ć | [ʨ] | չ (ć արտասանվում է ավելի փափուկ, քան č-ն) | Ћ ћ |
| D d | [d] | դ | Д д |
| Dž dž | [ʤ] | ջ | Џ џ |
| Ð đ | [ʥ] | ջ (đa→ջյա, đe→ջե, đi→ջի, đo→ջյո, đu→ջյու) | Ђ ђ |
| E e | [e] | է (բառասկզբում ու ձայնավորից հետո), ե (բաղաձայններից հետո) | Е е |
| F f | [f] | ֆ | Ф ф |
| G g | [g] | գ | Г г |
| H h | [x] | խ | Х х |
| I i | [i] | ի | И и |
| J j | [j] | յ (բառասկզբում ու ձայնավորներից հետո՝ ja→յա, je→ե, ji→ի, jo→յո, ju→յու;
բաղաձայններից հետո՝ ja→յա, je→յե, ji→ի, jo→յո, ju→յու) |
Ј ј |
| K k | [k] | կ | К к |
| L l | [l] | լ | Л л |
| Lj lj | [λ] | լ (ль) (lja→լյա, lje→լե, lji→լի, ljo→լյո, lju→լյու) | Љ љ |
| M m | [m] | մ | М м |
| N n | [n] | ն | Н н |
| Nj nj | [ɲ] | ն (нь) (ња→նյա, ње→նե, њи→նի, њо→նյո, њу→նյու) | Њ њ |
| O o | [o] | օ (ђо→ջյո, љо→լյո, њо→նյո, јо→յո բառասկզբում ու ձայնավորից հետո, ьо բաղաձայններից հետո) | О о |
| P p | [p] | պ | П п |
| R r | [r] | ռ | Р р |
| S s | [s] | ս | С с |
| Š š | [ʃ] | շ | Ш ш |
| T t | [t] | տ | Т т |
| U u | [u] | ու (ђу→ջյու, љу→լյու, њу→նյու, ју→[ь]յու) | У у |
| V v | [v] | վ | В в |
| Z z | [z] | զ | З з |
| Ž ž | [ʒ] | ժ | Ж ж |
Q, X, Y, W տառերն ընդգրկված չեն այբուբենում, սակայն, չնայած խորվաթների ավանդական մաքրամոլությանը, րանք հաճախ գործածվում են օտար փոխառություներում, օրինակ՝ Queen, Bordeaux — Բորդո, New York — Նյու Յորք։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Pravopisni priručnik - dodatak Velikom rječniku hrvatskoga jezika (Croatian). 2003.
{{cite book}}: Cite uses deprecated parameter|authors=(օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - Pravopisni priručnik hrvatskoga ili srpskoga jezika (Croatian or Serbian). 1987.
{{cite book}}: Cite uses deprecated parameter|authors=(օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)