Francošćina

Français
Francošćina
kraje	Francoska, Kanada, Belgiska, Šwicarska,; Luxemburgska, Kanalne kupy a 50 dalšich krajow; (wosebje Afrika, Oceanija, Antile)
rěčnicy	trochowane 290 milionow ; (wot toho 74 milionow maćernorěčnikow)
znamjenja a klasifikacija
klasifikacija	Indoeuropske rěče Italiske rěče Romaniske rěče Francošćina
družina pisma	łaćonski alfabet
	rěčne kody
ISO 639-1:	fr
ISO 639-3 (SIL):	fra
	karće
	Francoskorěčny swět; ██ maćeršćina ██ hamtska rěč ██ pódlanska rěč abo njeoficielna rěč ██ francoskorěčne mjeńšiny
	Rěčne znajomosće francošćiny w čłonskich statach Europskeje Unije
	wikipedija
	Wopytaj wikipediju we francošćinje!

Francošćina (francosce français, la langue française) je romaniska rěč, kotraž rěči so wot něhdźe 128 milionow ludźi jako prěnja rěč. Francošćina je jedna ze 24 oficialnych rěčow Europskeje unije a nimo toho pódla jendźelšćiny a němčiny tež dźěłowa rěč unije.

Wurjekowanje

Konsonanty

	Bilabialne	Labiodentalne	Labial-palatalne	Labial-welarne	Alweolarne	Postalweolarne	Palatalne	Welarne	Uwularne
Ploziw	p b				t d			k g
Nazal	m				n		ɲ ¹	ŋ ²
Frikatiw		f v			s z	ʃ ʒ			ʁ ³
Aproksimant			ɥ ⁴	w ⁴	l		j ⁴

¹ W nětčišim wurjekowanju zbližuje so fonem /ɲ/ [nj].
² Fonem /ŋ/ je nastał před poměrnje krótkim časom, přez wupožčowanje słowow jendźelskeho pochada. Wón so druhdy jako /ɲ/ wurjekuje.
³ Wotwisnje wot rěčnika móže so [ʁ] narunować přez [ʀ] abo [r]. Tajke zwuki su alofony.
⁴ /ɥ/, /w/ a /j/ woprawdźe njejsu konsontanty; wone su aproksimanty (tež połkonsonanty abo połwokaly).

Wokale

Francošćina wobsahuje tři abo štyri nazalne wokale, po dialektach.

	Prědni	Centralny	Zadni
Wuski	i y		u
Srjedźowuski	e ø		o
		ə ¹
Srjedźowuski	ɛ ɛ:² ɛ̃ œ œ̃ ¹		ɔ ɔ̃
Šěroki	a		ɑ ³ ɑ̃

¹ Při nětčišim wurjekowanju regionalnych wariantach francošćiny, /ə/ přibližuje k /ø/, a /œ̃/ přibližuje al /ɛ̃/.

² Rozeznawanje mjez /ɛ/ a /ɛ:/, kaž w słowomaj mettre (meti) kaj maître (šef) so we Francoskej zhubi, ale wjace eksistuje w Kanadźe. We Francoskej, rozeznawanje nastupa traće, ale w Kanadźe je jara rozdźěl kajkosće.

³ W někotrych regionach Francoskeje je /ɑ/ zhubił a so přez /a/ narunał.

Gramatika

Nomina

Francošćina ma dwaj genusaj a dwaj numerusaj, ale hižo nima pady, z wuwzaćom pronomenow.

Werb

We francošćinje su konjugacije. Werby wariěruja po gramatiskej wosobje, modusu a času. Su tři skupiny werbow (a dwaj pomocnej werbaj).

Na přikład: werby kotrež konjuguja w indikatiwje prezenca.

*parler* (rěčeć), prěnja skupina
Wosoba	Werb	Přełožk
je	parle	(ja) rěčam
tu	parles	(ty) rěčeš
il, elle, on	parle	wón, wona, oni (wono) rěča
nous	parlons	(my) rěčamy
vous	parlez	(wy) rěčeće
ils, elles	parlent	(woni, wone) rěčeja

*finir* (kónčić), druha skupina
Wosoba	Werb	Přełožk
je	finis	(ja) kónču
tu	finis	(ty) kónčiš
il, elle, on	finit	wón, wona, so (wono) kónči
nous	finissons	(my) kónčimy
vous	finissez	(wy) kónčiće
ils, elles	finissent	(wone, woni) kónča

*prendre* (wzać), třeća skupina
Wosoba	Werb	Přełožk
je	prends	(ja) wozmu
tu	prends	(ty) wozmješ
il, elle, on	prend	wón, wona, so (wono) wozmje
nous	prenons	(my) wozmjemy
vous	prenez	(wy) wozmjeće
ils, elles	prennent	(wone, woni) wozmja

*être* (być), pomocny werb
Wosoba	Werb	Přełožk
je	suis	sym
tu	es	sy
il, elle, on	est	je
nous	sommes	smy
vous	êtes	sće
ils, elles	sont	su

Wikisłownik

Hlej zapisk w hornjoserbskim Wikisłowniku:
Francošćina