Ouzbekeg

Ouzbekeg; (O'zbek, Ўзбек, أۇزبېك)
Perzhioù
Komzet e :	Ouzbekistan, Turkmenistan, Kirgizstan, Afghanistan, Kazakstan, Tadjikistan, Rusia, Sina
Rannved :	Kreiz Azia
Komzet gant :	~ 18 500 000
Renkadur :	54
Familh-yezh :	Yezhoù turkek Yezhoù turkek ar reter; Ouzbekeg; ; ;
Statud ofisiel
Yezh ofisiel e :	Ouzbekistan
Akademiezh :	hini ebet
Kodoù ar yezh
ISO 639-1	uz
ISO 639-2	uzb
ISO 639-3
Kod SIL	UZB
	Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh.

An ouzbekeg (O'zbek tili pe Ўзбек) a zo ur is a yezh turkek komzet gant an Ouzbeked kement e Ouzbekistan hag e lec'hioù all eus Kreiz Azia. Tost a-walc'h eo yezhadur ha geriaoueg an ouzbekeg ouzh re an Uigoureg. Levezonet-don eo bet ar yezh ivez gant ar perseg hag ar rusianeg. Meur a c'her a-orin arabek a vez kavet en ouzbekeg ivez, deuet ennañ dre ar perseg.

Yezh ofisiel Ouzbekistan eo an ouzbekeg ha tro-dro da 18,5 milion a dud a ra gantañ evel yezh-vamm.

Doare-skrivañ ha distagadur

Betek 1928 e veze implijet al lizherenneg arabek (anvet yana imla) evit skrivañ an ouzbekeg. Etre 1928 ha 1940 e oa bet kaset da-benn ur program evit ledanaat deskadurezh an Ouzbeked, hag e framm ar program-se e oa bet lakaet e pleustr al lizherenneg latin (anvet Yanalif;. E 1940 e oa bet lakaet da ofisiel al lizherenneg kirillek ha kenderc’hel a raed da skrivañ an ouzbekeg gant al lizherenneg-se betek 1992 ma oa bet adlakaet da ofisiel adarre al lizherenneg latin ma teuas Ouzbekistan da vezañ distag diouzh an Unvaniezh Soviedel. Hiziv c’hoazh, avat, e kaver an ouzbekeg skrivet gant al lizherennek kirillek. Diouzh an tu all, e Proviñs Xinjiang (Sina) n’eus doare-skrivañ ofisiel ebet avit an ouzbekeg, skrivet gant al lizherenneg kirillek pe c’hoazh gant lizhereneg arabek an ouigoureg.

Latin	Kirillek	Distagadur (LFE)
A a	А а	/a, æ/
B b	Б б	/b/
D d	Д д	/d̪/
E e	Е е / Э э	/e/
F f	Ф ф	/ɸ/
G g	Г г	/ɡ/
H h	Ҳ ҳ	/h/
I i	И и	/i, ɨ/
J j	Ж ж	/dʒ/
K k	К к	/k/
L l	Л л	/l/
M m	М м	/m/
N n	Н н	/n/
O o	О о	/ɒ, o/
P p	П п	/p/
Q q	Қ қ	/q/
R r	Р р	/r/
S s	С с	/s/
T t	Т т	/t̪/
U u	У у	/u, y/
V v	В в	/w/
X x	Х х	/χ/
Y y	Й й	/j/
Z z	З з	/z/
Oʻ oʻ	Ў ў	/ø/
Gʻ gʻ	Ғ ғ	/ʁ/
Sh sh	Ш ш	/ʃ/
Ch ch	Ч ч	/tʃ/
ʼ	ъ	/ʔ/
Yo yo	Ё ё	/jo/
Yu yu	Ю ю	/ju/
Ya ya	Я я	/ja/
Ts ts	Ц ц	/ts/

Yezhadur

Perzhioù hollek

Evel en holl yezhoù turkek:

Yezh daspegel, reizh-tre he yezhadur
Jener yezhadurel ebet
Ger-mell ebet, daoust ha ma c’heller implijour an niverenn ‘’bir’’ (‘unan’) evit merkañ an unander amstrizh
Digemm eo an anv-gwan, lakaet dirak an anv
Implijet lerc’hennoù, d.s.: Ali bilan ('gant Ali')

Hesonerezh vogalennek

Disheñvel eo an ouzbekeg diouzh an darn vrasañ eus ar yezhoù turkek all rak kollet eo bet gantañ an hesonerezh vogalennek dre vras ha ne vez ket merket gwezh ebet dre skrid er yezh unvan, daoust ha ma kaver roudoù outi er yezh komzet a-wezhoù.

An anv

An troadoù

C’hwezh troad ec’h implijer en ouzbekeg:

Nominativel: merk ebet, d.s.:

uy (‘ti’, ‘un ti’, ‘an ti’)

ota (‘tad’, ‘un tad’, ‘an tad’)

Genitivel: merket gant al lostger -ning, d.s.:

otaning kitobi (‘levr an tad’)

Akuzativel: merket gant al lostger -ni, d.s.:

Xatni yozayapti (‘ o skrivañ ul lizher emañ’)

Dativel: merket gant al lostger -ga, d.s.:

chapga (‘d’an tu-kleiz’)

menga (‘din’, d.l.e ‘me-da’)

Lokativel: merket gant al lostger -da, d.s.:

Yerda (‘amañ’)

Toshkentda (‘e Tochkent’)

soat uchda (‘da deir eur’)

ablativel: merket gant al lostger -dan, d.s.:

O’zbekistandan (‘eus Ouzbekistan’)

Al liester

Implijet al lostger -lar atav evit merkañ liester un anv, da skouer:

uy (‘ti’) > uylar (‘tiez’’)

ko’z (‘lagad’) > ko’zlar (‘daoulagad’’)

ot (‘marc’h) > otlar (‘kezeg’)

A-wezhoù ec’h implijer stumm al liester torr evit gerioù tennet eus an arabeg, da skouer:

taraf (‘tu’) > taraflar pe atrof (‘tuioù’)

Evel e brezhoneg ec’h implijet an unander da heul un niverenn, da skouer:

iki daraxt (‘div wezenn’)

Ar verb

Anv-verb

Al lostger –moq eo merk an anv-verb, da skouer:

burmoq (‘mont’)

bermoq (‘reiñ’)

Ar raganvioù

Me Men

Te Sen

Eñ /Hi U

Ni Biz

C'hwi Siz

Int Ular

Dibennoù personel boas

- man (kentañ gour unander)

-san (eil gour unander)

-di/-ti (trede gour unander, hervez m’eo mouezhiet pe get lizherenn diwezhañ ar wrizienn)

-miz (kentañ gour liester)

-siz (eil gour liester)

-dilar (trede gour liester)

Amzerioù ar verb

Amzer-vremañ pad

Al lostger –yap eo merk an amzer/arvez-mañ, da skouer:

Men yozayapman (‘O skrivañ emaon’)

Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:

Men yozmadim (‘N’emaon ket o skrivan’)

Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:

Yozamanmi? (‘O skrivañ emaon?’)

Amzer-vremañ/Amzer-da-zont

Al lostger –a eo merk an amzer-mañ, da skouer:

San yozasan (‘skrivez/skrivi’)

Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:

San yozamasan (‘Ne skrivez/skrivi ket’)

Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:

San yozasanmi (‘Skrivañ a rez/ri?)

Amzer-da-zont

Al lostger –(y)ajak eo merk an amzer-mañ, da skouer:

Biz borajakmiz (‘Mont a rimp’)

Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:

Biz borajakmamiz (‘N’imp ket)

Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:

Biz borajakmizmi (‘Ha mont a rimp? )

Amzer-dremenet

Al lostger –(y)di eo merk an amzer-mañ, da skouer:

Disheñvel eo an dibennoù personel evita n amzer-mañ:

- m (kentañ gour unander)

-ng (eil gour unander)

-i (trede gour unander, hervez m’eo mouezhiet pe get lizherenn diwezhañ ar wrizienn)

-k (kentañ gour liester)

-ngiz (eil gour liester)

-lar (trede gour liester)

Da skouer:

Biz berdik (‘Reiñ hon eus graet/Roet hon eus’)

Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:

Biz bermadim (‘Ne roimp ket’)

Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:

Biz berdikmi (‘Ha reiñ a rimp?)

Keñveriadenn gant ar yezhoù turkek all

Ar sifroù 0-10

Tost a-walc'h eo stumm ar gerioù a orin turkek rik implijet gant an eil yezh turkek hag eben alies, da skouer:

Yezh	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Hendurkeg		bir	iki	üç	tört	biş	altı	yidi	sekiz	tokuz	on
Altaieg	ноль nol'	бир bir	эки eki	ÿч üç	тöрт tört	бeш beş	алты altı	jeти ceti	сегис segis	тогуc togus	oн on
Azeri	sıfır	bir	iki	üç	dörd	beş	altı	yeddi	səkkiz	doqquz	on
Bachkireg	ноль nol	бер ber	ике ike	өс ös	дүрт dürt	биш biş	алты altı	ете yete	һигеҙ higeź	туғыҙ tuğıź	ун un
Barabaeg		bir	iki	üts	tört	pəş	alttı	yədi	səkiz	toğiz	on
C'hakaseg		пip pir	ікi iki	үc üs	төpт tört	пиc pis	алты altı	читi çiti	cигic sigis	тoғыc toğıs	oн on
C'halajeg		bii	äkki	üüç	töört	beeş	alta	yeetti	säkkiz	toqquz	oon
Dolganeg		биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	hэттэ hette	агыс agıs	тогус togus	уон uon
Gagaouzeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Kachkaeg		bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Karachayeg-balkareg	ноль nol	бер ber	эки eki	юч üç	тёрт tört	беш beş	алты altı	джети djeti	сегиз segiz	тогьуз toğuz	он on
Karakalpakeg	нол nol	бир bir	эки eki	үш u'sh	төрт to'rt	бес bes	алти alti	жети jeti	сегиз segiz	тоғиз tog'iz	он on
Kazakeg	нөл nöl	бір bir	екі eki	үш üş	төрт tört	бес bes	алты altı	жеті jeti	сегіз segiz	тоғыз toğız	он on
Kirgizeg	нөль nöl'	бир bir	эки eki	үч üç	төрт tört	беш beş	алты altı	жети jeti	сегиз segiz	тогуз toguz	он on
Kirgizeg Fuyü		bir	igi	üş	durt	biş	altı	çiti	sigis	doğus	on
Koumikeg	ноль nol	бир bir	эки iki	уьч üç	доьрт dört	беш beş	алты altı	етти yetti	сегиз segiz	тогъуз toğuz	он on
Krimtchakeg		bir	eki	üç	dort	beş	altı	yedi	sekiz	tokuz	on
Ouigoureg	نۆل нөль nöl	بىر бир bir	ىككى икки ikki	ئۈچ үч üq üç üch	تۆت төт töt	بەش bex beş bésh	ئالتە алте alte alté	يەتتە йетте yette yétté	سەككىز секиз sekkiz	توققۇز тоққуз toķķuz toqquz	ون он on
Ouzbekeg	нол, сифр nol, sifr	бир bir	икки ikki	уч uch	тўрт to'rt	беш besh	олти olti	етти yetti	саккиз sakkiz	тўққиз to'qqiz	ўн o'n
Tatareg	ноль nol	бер bir	ике ike	өч öç	дүрт dürt	биш biş	алты altı	җиде cide	сигез sigez	тугыз tuğız	он on
Tatareg Krimea		bir	eki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	doquz	on
Tchagataieg		bir	iki	üç	tört	beş	altı	yeti	sekiz	toquz	on
Tchouvacheg	ноль nol'	пӗр pĕr	ик ik	виҫ viś	тӑват tăvat	пилӗк pilĕk	улт ult	ҫич śiç	сакӑр sakăr	тӑхӑр tăxăr	вун vun
Tofaeg		бipәә birәә	иъhи ìhi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	aълты àltı	чедi çedi	ceъhec sèhes	тоъhoc tòhos	он on
Turkeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Turkeg otomanek		bir	eki	üç	tört	bəş	altı	jəti	səqiz	toquz	on
Turkmeneg	нол nol	бир bir	ики iki	үч üç	дөрт dört	бәш bäş	алты alty	еди ýedi	секиз sekiz	докуз dokuz	он on
Tuvaeg	ноль / тик nol' / tik	бир bir	ийи iyi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	алды aldı	чеди çedi	сес ses	тос tos	он on
Yakouteg	ноль nol	биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	сэттэ sette	аҕыс ağıs	тоҕус toğus	уон uon

Un tañva eus ar yezh

Frazennoù talvoudus

Demat Assalom / Xayrli kun

Mont a ra?Ahvollar qalay?

Noz vat Xayrli tun

Mar plij Marhamat / Iltmos

Kenavo

Ya Ha

Nann Yo’q

Mat eo Albatta

Trugarez Rahmat / Tashakkur

Petra eo hoc'h anv? Ismingiz nima?

… eo ma anv Ismim…

Goulennoù

Piv? Kim?

Petra? Nima?

Pelec'h? Qayerga? / Qayerda?

Penaos?Qanday?

Pegoulz? Qachon?

Pegement? Qancha? / Necha?

Pe(hini)? Qaysi? / Nechanchi?

Devezhioù ar sizhun

Dilun Dushanba

Dimeurzh Seshanba

Dimerc'her Chorshanba

Diriaou Payshanba

Digwener Juma

Disadorn Shanba

Disul Yakshanba

Ar mizioù

Miz Genver Yanvar Miz C'wevrer Fevral Miz Meurzh Mart Miz Ebrel Aprel Miz Mae May Miz Mezheven Iyun Miz Gouere Iyul Mizt Eost Avgust Miz Gwengolo Sentabr Miz Here Oktabr Miz Du Noyabr Miz Kerzu Dekabr

An niveroù

Unan Bir

Daou Ikki

Tri Uch

Pevar To’rt

Pemp Besh

C'hwec'h Olti

Seizh Yetti

Eizh Sakkiz

Nav To’qqiz

Dek O’n

Unnek O’n bir

Daouzek O’n ikki

Trizek O’n uch

Pevarzek O’n to’rt

Pempzek O’n besh

C'hwezhek O’n olti

Seitek O’n yetti

Tric'hwec'h O’n sakkiz

Naontek O’n to’qqiz

Ugent Yigirma

Unan-warn'n-ugent Yigirma bir

Tregont O’ttiz

Daou-ha-tregont O’ttiz ikki

Daou-ugent Qirq

Tri-ha-daou-ugent Qirq uch

Hanterkant Ellik

Tri-ugent Oltmish

Dek-ha-tri-ugent Etmish

Pevar-ugent Sakson

Dek-ha-pevar-ugent To’qson

Kant Yuz

Mil Ming

Kentañ Birinchi

Eil Ikkinchi

Trede Uchinchi

Pevare To’rtinchi

Pempvet Beshinchi

C'hwec'hvet Oltinchi

Seizhvet Ettinchi

Eizhvet Sakkizinchi

Naovet To’qqizinchi

Dekvet O’ninchi

Disklêriadur gwirioù mab-den

Mellad 1: Barcha odamlar erkin, qadr-qimmat va huquqlarda teng bo'lib tug'iladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlari ila birodarlarcha muomala qilishlari zarur.

Gwelet ivez:

Liammoù diavaez

(en) Kentelioù ouzbekeg diazez

Wikipedia en ouzbekeg.

Porched ar yezhoù hag ar skriturioù

Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.