Uyumluluq
Uyumluluq (ing.Compatibility) — kompüterin, qurğunun, verilənlər faylının və ya proqramın başqa kompüter, qurğu və s. ilə birgə işləyə bilməsi bacarığı, yaxud eyni komandaları, formatları və dilləri “başa düşmələri”. Uyumluluq istifadəçilərin hamısının ümumi maraq predmetidir, aparat və proqram təminatlarının standartlaşdırılması üçün edilən bütün cəhdlərin əsasında dayanır. Kompüterlərin və onlarla əlaqəli avadanlıqların uyumluluğunun iki anlamı var: birincisi, bu, iki maşının işinin uzlaşma dərəcəsidir, ikincisi isə müəyyən standartlarda uyğunluq dərəcəsidir. Birinci halda uyumluluq (və ya uyumsuzluq) maşınların birləşə bilməsi, verilənlərdən birgə istifadə edilməsi və ya eyni proqramları çalışdıra bilməsi imkanın olub-olmamasını müəyyənləşdirir. Məsələn, Apple Macintosh və IBM PC kompüterləri, ümumiyyətlə, uyumlu deyil, çünki onlar yardımçı aparat və proqram vasitələri olmadan bir-biri ilə birləşə bilmir və ya verilənlərdən birgə istifadə edə bilmirlər. Standartlara gəldikdə isə, kompüterlərin və başqa avadanlıqların hər hansı geniş yayılmış modellərlə uyumluluğunun nəzərə çarpdırılması qəbul olunub: məsələn, kompüterlər IBM-uyumlu, modemlər isə Hayes-uyumlu adlandırılır. Bu anlamda uyumluluq onu bildirir ki, verilmiş maşın tamamilə əsaslandığı standart kimi işləyir. Proqram təminatının uyumluluğu da kompüterlər arasında, proqram məhsulları arasında, eləcə də kompüterlərlə proqramlar arasında uzlaşmanın olmasını, ancaq problem-yönlü səviyyədə olmasını bildirir. Kompüterlərin proqram-uyumlu hesab edilməsi üçün onlar başqa model və ya markalar üçün hazırlanmış proqramları çalışdıra bilməlidir, məsələn, Apple Macintosh və IBM PC maşınlarında eyni bir proqram diskini istifadə etmək mümkün olsaydı, onlar proqram-uyumlu olardı. Proqram uyumluluğu proqramların birlikdə işləyə bilməsi və eyni bir verilənlərdən istifadə etməsi imkanlarını da müəyyənləşdirir. Əvvəlki versiyaları ilə işləyə bilən proqramlar yuxarıdan aşağıya uyumlu adlanırlar; bilərəkdən öz gələcək versiyaları ilə birgə işləyə bilmə imkanları açıq saxlanmış proqramlar aşağıdan yuxarıya uyumlu adlanırlar. Əgər tamamilə fərqli proqramlar, məsələn, mətn redaktoru və rəsm proqramı, uyumlu adlandırılırsa, bu o deməkdir ki, onlardan hər biri o biri üçün yaradılmış obyekt və ya faylı özünə birləşdirə bilər.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.